Năm Sản Xuất Đồng Hồ Cổ (P4): Seiko-Citizen

Ở những bài viết trước tôi đã viết về Cách Xác Định Năm Sản Xuất của rất nhiều hãng đồng hồ như (Phần 1:Logines, Omega,  Zenith); (Phần 2:Tissot, Elgin, Waltham); (Phần 3:Rolex, Bulova), và ở bài viết này tôi sẽ giúp mọi người tìm cách xác định năm sản xuất của hãng đồng hồ rất nổi tiếng đến từ Nhật Bản: Seiko và Citizen.

1. Seiko:

Cách xác định năm sản xuất của đồng hồ Seiko hơi khác so với những hãng đồng hồ trước đây và dòng lịch sử về đồng hồ Seiko cũng không quá liền mạch. Chính vì vậy hãy cùng tôi điểm qua những mốc phát triển cơ bản của Seiko nhé. Những mốc lịch sử này cũng góp phần giúp bạn rất nhiều trong việc định lượng năm sản xuất của đồng hồ Seiko.

Thời kỳ đầu, cuối thế kỷ 19, Mr. Kintaro Hattari đã mua một nhà máy bỏ hoang ở Tokyo và cái tên Seikosha được thành lập (trong tiếng Nhật, “Seiko” có nghĩa là “tinh tế”, “phút” hoặc “thành công” còn “sha” có nghĩa là “ngôi nhà”). Những chiếc đồng hồ đầu tiên được là sản xuất là những chiếc đồng hồ treo tường. Lí do cũng bởi nhu cầu đồng hồ trong thị trường là rất lớn và việc sản xuất đồng hồ treo tường dễ hơn so với đồng hồ bỏ túi (pocket watch).

Đến năm 1895, Seikosha sản xuất đồng hồ bỏ túi mang tên The Time Keeper. Đến năm 1899, Seikosha bắt đầu sản xuất đồng hồ báo thức. Đến năm 1904, nhà máy Seikosha bị gián đoạn sản xuất đồng hồ do ảnh hưởng của cuộc chiến tranh Nga-Nhật. Lúc này nhà máy Seikosha được đưa vào sản xuất Bom và Cầu Chì. 

Để nắm bắt được xu thế sử dụng đồng hồ đeo tay phục vụ Đại Thế Chiến Thứ 1, năm 1913, Seikosha cũng cho ra đời chiếc đồng hồ đeo tay đầu tiên của Nhật Bản với cái tên “LAUREL”.

 

Ảnh từ seikowatches.com

Đến năm 1923, nhà máy Seikosha buộc phải đóng cửa do trận động đất lớn mang tên Kanto xảy ra. Theo sau trận động đất là hàng loạt các cơn sóng thần và hỏa hoạn đã thiêu rụi các văn phòng và nhà máy của Seikosha.

Thật may mắn, chỉ sau cơn động đất xảy ra 1 năm, vào tháng 12 năm 1924, cái tên Seiko chính thức xuất hiện trên đồng hồ đeo tay. 

 

Ảnh từ seikowatches.com

Ở giai đoạn cuối 1920 đầu 1930, Seiko thực sự định vị mình với những chiếc đồng hồ bỏ túi, đặc biệt là ngành đường sắt.

Khi Đại Thế Chiến Thứ 2 xảy ra, Nhật Bản bị đánh bại bởi Hoa Kỳ, nhiều vùng đất và nhà máy ở Nhật Bản bị tàn phán nặng nề. Seiko không thể sản xuất đồng hồ trong giai đoạn này.

Đến những năm 1950s trở đi, đồng hồ Seiko mới thật sự phát triển và có những bước đi vững chắc hơn. Chính vì vậy chúng ta sẽ không thể tìm và tra cứu năm sản xuất của đồng hồ Seiko ở tất cả các giai đoạn liền mạch như các hãng đồng hồ khác. 

 

Từ những năm 1950s về sau này,  Seiko cũng cung cấp hệ thống Số Serial tra cứu năm sản xuất của đồng hồ trên nắp đáy  của Bộ Vỏ. Số Serial này thông thường sẽ tìm thấy ở mặt bên ngoài của nắp đáy. Có những phiên bản sẽ có Số Serial được khắc ở mặt trong của nắp đáy. Dãy số Serial này có thể đi kèm với 1 chữ cái (O; N; D).

Những số Serial có 7 chữ số ra đời sớm hơn những số Serial có 6 chữ số. Seiko áp dụng hệ thống số Serial có 6 chữ số vào khoảng năm 1966-1968 trở đi. Trong giai đoạn chuyển đổi số Serial, có một giai đoạn mà cả 2 hệ thống đánh số đều được sử dụng.

Chữ số đầu tiên trong số Serial thường là chỉ chữ số tận cùng của năm sản xuất. Như ví dụ trong hình chữ số đầu tiên là số 8, có nghĩa đồng hồ được sản xuất ở năm 19×8 hoặc 20×8.

Ký tự Thứ 2 sẽ chỉ tháng sản xuất đồng hồ. Từ số 1 đến số 9 sẽ đại diện cho Tháng 1 đến Tháng 9. Chữ cái O đại diện cho Tháng 10 (October). Chữ cái N đại diện cho Tháng 11 (November). Chữ cái D đại diện cho Tháng 12 (December).

Các chữ số còn lại trong dãy số Serial thông thường sẽ cho biết Số Thự Tự Sản Xuất của Model đó. Và những nhà sưu tầm hay đi tìm kiếm những số thứ tự gần với 0000 hay 0001 để tìm kiếm những bản đầu tiên hoặc đơn giản là những dãy số đẹp lặp lại như 6666 hay 8888.

Để xác định được chính xác năm sản xuất của đồng hồ Seiko ta cần thêm Mã Máy và Mã Vỏ của đồng hồ. Hãy nhìn vào phần Mã có 8 chữ số được ngăn cách bởi dấu “-“.

4 chữ số đầu tiên trước dấu “-“ đại diện cho Mã Máy (phần máy mà đồng hồ sử dụng). 4 chữ số  sau dấu “-“ đại diện cho Mã Vỏ đồng hồ. Có rất nhiều cỗ máy mà Seiko từng phát triển, sản xuất và kết thúc với thời gian tương đương trên/dưới 10 năm (sử dụng cho những Mã Vỏ khác nhau). Như vậy ta chỉ cần gõ thông tin tên Mã Máy và Mã Vỏ vào Google để tìm ra khoảng năm mà phần máy và model vỏ được sản xuất để thu hẹp việc xác định năm sản xuất của đồng hồ.

Thông thường với những mẫu Seiko vintage nổi tiếng, ta hãy đánh luôn cả cụm 8 chữ số bao gồm cả Mã Máy và Mã Vỏ vào google. Bạn sẽ thấy thông tin nhanh nhất về chiếc đồng hồ của bạn được sản xuất ở khoảng 195x hay 196x hay 197x…sau đó ghép với phần Chữ Số đầu tiên trong số Serial để tìm năm sản xuất và ghép với tháng sản xuất là Ký Tự Thứ 2 trong Số Serial.

Ví dụ trên nắp đáy của chiếc Seiko tôi chụp có mã “6106 – 8100”. Đây là một mẫu khá nổi tiếng của Seiko nên ta có thể kiểm tra nhanh rằng mẫu 6106-8100 được sản xuất từ 1968-1969. Kết hợp với số 8 chỉ năm và số 5 chỉ tháng, ta có thể xác định được chiếc 6106-8100 ở trên được sản xuất ở tháng 5 năm 1968.

Những mẫu đồng hồ ít thông tin hơn hãy xác định thời gian mà cỗ máy đó được Seiko sản xuất trong khoảng từ năm nào đến năm nào để chọn ra năm sản xuất phù hợp nhất. Seiko cũng thay đổi phần chữ “water proof” thành “water resistant” từ khoảng năm 1968 đến 1971 trở đi. Như vậy việc quan sát thêm dòng chữ “water proof” hay “water resistant” trên nắp đáy cũng giúp bạn thu hẹp phạm vi tìm kiếm năm sản xuất.

Từ khoảng năm 1976 trở đi,  Seiko cũng sử dụng thêm “2 ký tự được nằm trong ô vuông” phía sau Mã Máy và Mã Vỏ. Những ký tự này thường cho biết cấu trúc cơ bản của bộ vỏ. Những chi tiết nhỏ này sẽ giúp bạn thu hẹp phạm vi tìm kiếm.

Nhiều bộ vỏ Seiko không có mã Máy trên vỏ, chỉ có mã vỏ model với những số Serial 7 chữ số. Bạn hãy gõ thẳng Mã Vỏ Model này vào google để ước lượng giai đoạn sản xuất của đồng hồ rồi kết hợp với Số Serial.

Ví dụ ở trên là chiếc nắp đáy với Mã Vỏ 85899. Khi đánh vào google thì ngay lập tức ta thấy đây mà mã vỏ cho những chiếc Seiko Champion Alpinist 85899 là model chuyển tiếp của mẫu Seiko Alpinist 1963. Kết hợp với cụm từ “water proof” được sử dụng không phải ở những năm 197x trở đi, ta có thể xác định rằng chiếc Seiko 85899 được sản xuất ở tháng 7 năm 1964.

Nhiều mẫu đồng hồ Seiko chỉ có Mã Vỏ ở bên ngoài và khắc số Serial năm sản xuất ở mặt trong của nắp đáy.

Như vậy, ta sẽ cần mở đáy để tìm số Serial ở bên trong. Nếu bạn không tự mở được nắp đáy, hãy tìm đến những người thợ sửa đồng hồ để nhờ họ giúp, như vậy sẽ bảo vệ tốt hơn chiếc đồng hồ của bạn.

Ở ví dụ này, Mã Vỏ của đồng hồ là 14112 và phần chữ “water proof” bên ngoài. Ta có thể ước lượng đồng hồ không phải đước sản xuất ở những năm 197x trở đi. Sau khi đánh mã vỏ 14112 vào google, ta có thể check được ngay đây là vỏ của một chiếc Seiko Sportman Calender được sản xuất vào tháng 8 năm 1964.

Sẽ có vài trường hợp đặc biệt Seiko áp dụng hệ thống đánh số Serial tương tự nhưng Ký Tự Đầu Tiên lại chỉ Tháng Sản Xuất và Chữ Số Thứ 2 mới chỉ số cuối cùng của năm sản xuất. Bạn hãy cứ tổng hợp và thu hẹp năm sản xuất của Mã Vỏ và Mã Máy theo cách mà tôi đã giới thiệu ở trên để tìm ra được cách tính phù hợp đối với chiếc đồng hồ của bạn)

(Lưu ý: Những chiếc Seiko 5 sport đời mới hơn khoảng từ năm 2019 cũng áp dụng đánh số Serial 6 chữ số nhưng số Serial này sẽ không tuân theo quy tắc ở trên).

Vậy với những chiếc đồng hồ Seiko sâu tuổi hơn,  chúng ta chỉ cần dùng phương pháp “loại trừ”! Nếu đồng hồ của bạn không tuân theo quy tắc xác định năm sản xuất ở phía trên, nhưng có Bộ vỏ cũ hơn, theo kiểu dáng cũ hơn thì có lẽ đồng hồ được sản xuất ở những năm 1945 trở về trước. Nếu đồng hồ có quai chảo theo kiểu dáng trench watch thông thường có lẽ đồng hồ được sản xuất cuối những năm 1920s đầu những năm 1930s. Nếu những chiếc đồng hồ có size bé (boysize) theo kiểu dáng quân đội, có lẽ được sản xuất cuối những năm 1930s đầu những năm 1940s. Những chiếc đồng hồ đặc biệt hơn có những ký hiệu liên quan đến quân sự thì có lẽ được sản xuất ở giai đoạn Đại Thế Chiến Thứ 2.

Vậy tóm lại, để tra cứu năm sản xuất đồng hồ Seiko một cách chính xác nhất, bạn hãy kiểm tra tất cả thông tin về thời kỳ mà Mã vỏ, Mã Máy rồi kết hợp với Số Serial. Bất kỳ điều gì đặc biệt cũng sẽ giúp bạn dễ dàng xác định năm sản xuất đồng hồ một cách chính xác hơn. Seiko cũng sử dụng mã cho cả Mặt Số. Điều này sẽ giúp bạn có nhiều cơ hội để tìm kiếm thêm thông tin về chiếc đồng hồ của mình.