Chiếc Đồng Hồ Cổ Đúng Nghĩa – Nơi Lịch Sử Bắt Đầu!

Để khởi đầu bài viết thú vị và chứa đựng khá nhiều lượng kiến thức về đồng hồ cổ, tôi sẽ nói sơ lược qua về hãng Longines. 

Khi nhìn vào logo của Longines, ta thấy đó là hình tượng về chiếc đồng hồ cát có cánh. Chính biểu tượng này đã ngấm ngầm hé lộ cho chúng ta biết về trọng tâm phát triển sản phẩm của hãng là thuộc lĩnh vực hàng không. Để đạt được mục tiêu đó, Longines đã phải nỗ lực không ngừng để tạo ra các cỗ máy phục vụ cho ngành này. Năm 1919, Longines được chỉ định là nhà cung cấp chính thức cho Liên đoàn Hàng không Quốc tế (IAF), điều này cho phép công ty tham gia vào nhiều chuyến thám hiểm hàng không trong đầu thế kỷ 20. Nổi tiếng nhất trong số đó là chuyến bay thẳng một mình của Mr.Charles Lindbergh từ New York đến Paris trên chính chiếc máy bay của ông  “Spirit of St. Louis,” vào tháng 5 năm 1927.

Vì theo đuổi trọng tâm chiến lược nên Longines đã dành phần lớn nguồn lực của mình để thiết kế và phát triển những chiếc đồng hồ phức tạp có chức năng “chronograph” (đếm giờ). Longines đã không tạo ra bất kỳ chiếc đồng hồ lặn (Diver) nào cho đến cuối những năm 1950, hoặc đồng hồ có tính năng tuần trăng (Moonphase) trái ngược với nhiều công ty cùng thời như Universal Geneve hay Jaeger-LeCoultre.

Chính quyết định chiến lược để tạo ra những chiếc đồng hồ bấm giờ tốt nhất đã dẫn đến sự ra đời của một số cỗ máy tiên tiến và đẹp nhất của thời đại lúc bấy giờ trong dòng đồng hồ đeo tay. Và tôi sẽ bắt đầu hành trình lịch sử của Longines trong bài viết này với cỗ máy chronograph 13,33Z – một trong những bộ máy chronograph đầu tiên từng được phát triển cho đồng hồ đeo tay.

Bộ máy 13.33Z được phát triển lần đầu tiên vào năm 1913, có 18 chân kính (jewels), đường kính 13 lignes (29 mm) và chiều cao 6 mm, tần số dao động là 18.000 vph và sử dụng dây tóc Breguet.

Nó có một chiếc núm “kép” đặc biệt được sử dụng để lên dây cót và cũng đóng vai trò như một bộ phận đẩy sử dụng chức năng bấm giờ. Lần nhấn đầu tiên sẽ khởi động chức năng bấm giờ (start), lần nhấn thứ hai sẽ tạm dừng chức năng (stop) và lần thứ ba sẽ đặt lại (reset), và chu kỳ lặp lại.

Trong các phiên bản trước đó được áp dụng trên đồng hồ quả quýt, núm vặn không thể được sử dụng ở vị trí “kéo ra”. Để sử dụng phải nhấn một nút nhỏ ở vị trí 2 giờ để chuyển các chức năng của núm vặn, cho phép nó thay đổi và thiết lập thời gian.

Trong khi hầu hết các cỗ máy 13.33Z có bộ đẩy tích hợp ở vị trí 3 giờ thì cũng có những biến thể hiếm hơn đã được Hãng Longines điều chỉnh để có bộ đẩy ở vị trí 2 giờ.

Tại sao cỗ máy này lại có ý nghĩa? Bởi vì đây là chiếc đồng hồ đeo tay bấm giờ đầu tiên trên thế giới!

Sự ra đời của nó đã mở ra một kỷ nguyên mới giúp cuộc sống và công việc của con người trở nên dễ dàng hơn. Nhất là với một số ngành đặc thù như phi công, hay những người làm việc trong quân đội…  Hãy nhớ rằng chức năng chronograph, trước năm 1913, chỉ được giới hạn trên đồng hồ bỏ túi. Với cách sử dụng đồng hồ bấm giờ bỏ túi thông thường, bạn luôn cần phải cầm đồng hồ trên tay. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn ở trong tình huống mà bạn vừa cần cầm vô lăng hoặc súng trường vừa cần đến chức năng “đếm giờ”? Sẽ hiệu quả hơn rất nhiều nếu bạn có một chiếc đồng hồ bấm giờ trên cổ tay.

Không phải ngẫu nhiên mà chiếc đồng hồ đầu tiên trong số những chiếc đồng hồ này được dùng trong quân đội. Chính Lịch sử đã cho chúng ta lý do của những phát triển đặc biệt này (chúng ta đang nói về thời kỳ dẫn đến Đại Thế Chiến Thứ Nhất – World War I).

Một sự thật thú vị khác về những chiếc đồng hồ này đó là:  có lẽ do ảnh hưởng từ đồng hồ bỏ túi thời đó, nên chúng ta sẽ thường thấy nắp đáy có bản lề (1 nắp đáy hoặc 2 nắp đáy). Các hình khắc trên vỏ sau cũng rất phổ biến và giống với đồng hồ quả quýt (tôi chỉ đang đề cập đến đồng hồ của Longines sản xuất).

Những bản khắc này thường thể hiện số “Grand Prix”-“giải thưởng” mà Longines đã giành được cho đến Triển lãm Barcelona năm 1929. Những triển lãm này được tổ chức như là cuộc thi cho các nhà sản xuất đồng hồ khác nhau có cơ hội giới thiệu đồng hồ và các cỗ máy của họ.  Những cuộc thi này đặc biệt hướng tới Độ Chính Xác và Mức Độ  Phức Tạp của cỗ máy.

Longines đã giành được 10 giải “Grand Prix” (Antwerp năm 1885, Paris năm 1889, Chicago năm 1893, Brussels năm 1897, Paris năm 1900, Milan năm 1906, Berne và Genoa năm 1914, Philadelphia năm 1926, Barcelona năm 1929 ). Longines đã giành được nhiều giải hơn bất kỳ nhà sản xuất đồng hồ nào khác thời kỳ đó!

Tiếp tục nghiên cứu và phát triển cỗ máy chronograph trên đồng hồ đeo tay. Năm 1936, Longines cho ra đời cỗ máy 13ZN-cỗ máy được mệnh danh là có công nghệ, vẻ đẹp và phức tạp nhất thời đó!

Longines luôn là một nhà sản xuất vừa nghiên cứu, phát triển và sản xuất cỗ máy inhouse của riêng mình (cỗ máy inhouse sẽ đặc biệt hơn khi chúng được phát triển và sử dụng bởi chính công ty sở hữu chứ không phải mua lại rồi đặt trong những chiếc đồng hồ của thương hiệu khác!)

Sau khi bị Ebauches SA(tiền thân của Swatch Group) mua lại vào năm 1971 , thương hiệu Longines đã bị định vị “khá khác biệt” để những “đứa con cưng” của tập đoàn có thể được bán ra với mức doanh số lớn. Tuy nhiên, Longines vẫn luôn là một trong những nhà sản xuất được kính trọng nhất trong thế kỷ 19 và đến giữa thế kỷ 20 nhờ độ chính xác cao của các loại đồng hồ nói chung cũng như dòng đồng hồ bấm giờ nói riêng. 

Dù có nhiều điểm đặc biệt song những chiếc Longines sâu tuổi cũng vẫn là một “thử thách” vs những nhà sưu tầm. Những chiếc đời sâu tuổi, Longines sẽ làm số sê-ri đóng trên Phần Máy “khớp” với số sê-ri đóng trên Phần Vỏ.

 

Điều này khiến mỗi bộ vỏ chỉ “phù hợp” Duy Nhất với một cỗ máy bên trong!

Trong thời gian dài sở hữu những chiếc đồng hồ Longines sâu tuổi, việc phải bảo dưỡng, sửa chữa đồng hồ là điều tất yếu. Nếu những cỗ máy bị hỏng quá nặng, khi chủ nhân cũ đem đồng hồ đến hãng, hãng sẽ offer-đưa ra lời đề nghị thay thế một bộ máy khác cùng thời. Chính điều này sẽ khiến việc tìm được những chiếc Longines sâu tuổi có số sê-ri trên máy và trên vỏ “khớp nhau” là một thử thách khá lớn!

Omega có lẽ sẽ dễ chơi hơn khi lựa chọn những cỗ máy có số sê-ri nằm trong khoảng “hàng triệu” để thay thế.

Ví dụ bạn đang sở hữu một chiếc đồng hồ Omega bị hỏng và thiếu hết linh kiện máy trong khi mặt số thì hoàn hảo và chiếc đồng hồ đó được sản xuất từ năm 1929 đến 1934. Có lẽ bạn chỉ cần tìm mua 1 bộ máy cùng loại với sê-ri nằm trong khoảng 7 triệu xxx (dưới 8 triệu) để thay thế. Có quá nhiều cơ hội để tìm được những cỗ máy như vậy! 

Đó là lí do vì sao mà Longines sâu tuổi thường là một “Chapter” được khuyên để những nhà sưu tầm chinh phục khi họ muốn lên những level cao hơn khi sưu tầm vì chỉ có Duy Nhất 1 cỗ máy “khớp” với bộ vỏ mà thôi!

Cũng bởi sự “khó khăn” đó nên cuối những năm 1930s đầu những năm 1940s, Longines đã không còn sản xuất những phiên bản có số serial máy và vỏ trùng khớp với nhau nữa. Đến nay cũng không ai rõ thời điểm chính xác cho sự thay đổi lớn này là lúc nào!

Đến đây, tôi muốn nói với bạn một điều “bí mật” mà có lẽ rất rất ít nhà sưu tầm trên thế giới biết được! 

Longines đã từng sản xuất những cỗ máy được giới sưu tầm gọi tên là “song sinh”!Đó chính là những cỗ máy có tên gọi, ký hiệu máy “giống nhau”!

Ví dụ đầu tiên là cỗ máy máy 13.34 trên những chiếc đồng hồ trench sâu tuổi!

Tiếp đến là cỗ máy 12.68Z trên một chiếc dòng thanh lịch (3 kim-kim chỉ giây ở vị trí 6h) và một cỗ máy 12.68Z với chức năng chronograph flyback.

Và cuối cùng sẽ là cỗ máy 13.33Z dòng thanh lịch (3 kim-kim giây ở vị trí trung tâm) và cỗ máy 13.33Z chronograph.

Hãy chú ý thật kỹ điều này!

Có nhiều nhà sưu tầm nói rằng đây là sự “tình cờ”! Nhưng có lẽ lí do đằng sau đó sẽ không hẳn như vậy. Kết cấu máy cơ bản giúp đồng hồ hoạt động của các “cặp máy” gần như giống hệt nhau và có thể thay thế linh kiện sang cho nhau.

Nếu đối chiếu ở cỗ máy 12.68Z và 13.33Z, ta thấy hãng Longines đã mod thêm bộ đẩy chronograph sau đó “gắn” trên nền của cỗ máy 12.68Z và 13.33Z “tương ứng”! Và có lẽ nếu không “tồn tại” những cỗ máy 12.68Z và 13.33Z dòng thanh lịch thì cũng không xuất hiện những cỗ máy chronograph tuyệt vời như 12.68Z flyback và 13.33Z singel button hay mono pusher (1 nút bấm) của Longines.

Nếu tư duy theo lôgic, phần máy bên dưới chắc chắn sẽ được thiết kế ra trước sau đó hãng mới tìm cách thiết kế ra phần chronograph để cải tiến thành phiên bản mới! Chính vì vậy mà những phiên bản “song sinh” luôn đc coi là sinh ra trước và là tiền đề để những cỗ máy chronograph phức tạp ra đời!

Có lẽ lời giải đáp cho câu hỏi “Tại sao những chiếc Longines 12.68Z sở hữu mặt số hiếm dòng thanh lịch lại hay được niêm yết vs giá bán rất cao?” Mọi người cũng đã tự có câu trả lời rồi đúng không? Lý do cũng giống với cỗ máy Valjoux 72 mà tôi đã từng giải đáp!

Có thể nói kỷ nguyên đồng hồ chronograph mà Longines tạo ra lại bắt đầu từ những cỗ máy cơ bản!

Là một nhà sưu tầm luôn săn lùng những “sự khởi đầu”, thì chắc chắn một điều chiếc Longines sở hữu cỗ máy 13.33Z dòng thanh lịch fullbox có cả báo xưa đã được bổ sung vào bộ sưu tập của tôi!

Đây là một chiếc đồng hồ cổ thật sự!

Ta có thể thấy số serial trên máy và trên vỏ trùng khớp nhau!

Số serial là 3triệu 13x ngàn. Số Serial này chỉ ra rằng chiếc đồng hồ được sản xuất ở đầu năm 1914. Năm 1914 là năm rất đặc biệt: Là năm Longines dành được giải Grand Prix tại Berne và Genoa; và cũng là năm bắt đầu của Đại Thế Chiến Thứ I. Nếu bạn muốn xem lại cách tính năm sản xuất đồng hồ Longines hãy bấm vào đây!

Tính đến 2020, đồng hồ “hưởng thọ” 106 tuổi! Mọi người vẫn hay dùng cụm từ “chơi đồng hồ cổ” nhưng có lẽ ít nhà sưu tầm nào sở hữu đúng nghĩa một chiếc “đồng hồ cổ” có tuổi thọ trên 100 năm.

Quai chảo zin cũng có triện bạc “Thiên Nga”. Rất ít những chiếc đồng hồ Trench có cả triện bạc trên quai chảo, thường chỉ có những bản cao cấp hãng mới làm cầu kỳ như vậy!

Đây là phiên bản medium size 34mm (không tính núm) là size khá lớn của đồng hồ cổ nói chung và đồng hồ trench nói riêng.

Mặt số bằng men nung qua lửa có tuổi đời trên 100 tuổi hoàn hảo. Ở vị trí 6h có ký hiệu “SUISSE” chỉ ra rằng đây là bản sản xuất cho thị trường Pháp. Hiếm có và ít gặp hơn những bản Swiss hay Swiss Made cho thị trường Thụy Sỹ.

Đồng hồ đi kèm cả một quyển sổ tay đúng đời năm 1914 trong tình trạng hoàn hảo. Những chiếc trench đời xưa chủ yếu là dòng 2 kim và kim rốn, những chiếc có kim trung tâm thường dành cho những người có công việc đặc thù cần phải nhìn rõ và nhanh các số trên mặt đồng hồ như lính không quân hay bác sỹ,…và những chiếc trench kim trung tâm sẽ hiếm nhất và giá trị nhất.

 

Bộ dây da cũng có tuổi đời trăm tuổi.

Và đương nhiên với chiếc đồng hồ đặc biệt này, tôi sở hữu cả bộ 3 tờ báo xưa với Tiếng Pháp có tuổi đời trên trăm tuổi báo hiệu sự ra đời của chiếc đồng hồ.

Những chiếc đồng hồ cổ như vậy xứng đáng được xuất hiện trong Viện Bảo Tàng!

Để sở hữu một bộ sưu tầm không những hiếm có, đầy đủ và “phá vỡ” mọi giới hạn mà bạn biết về đồng hồ cổ, tôi đã tự tay vẽ một bức tranh kỷ niệm sự xuất hiện của chiếc đồng hồ trench đặc biệt sử dụng cỗ máy 13.33Z hoàn hảo này.

Đây cũng là may mắn và cũng là niềm tự hào của tôi khi sở hữu chiếc Longines sử dụng máy 13.33Z “khởi đầu” hoàn hảo này. Xin chúc mọi người sẽ có thêm hiểu biết trong cuộc chơi đầy thú vị này và lựa chọn được thương hiệu cũng như chiếc đồng hồ yêu thích! Hy vọng bài viết sẽ được đón nhận và chia sẻ đến với nhiều ae đam mê đồng hồ.

Group trên facebook mang tên “Cộng Đồng Chơi Đồng Hồ Việt Nam:All Brands”. Bạn chỉ cần click vào tên Group trong bài viết này để tham gia Group miễn phí. Mọi người hãy đọc nội quy Group để sinh hoạt được tốt nhất nhé!